۱۳ میراث معنوی استان مرکزی مرتبط با ماه محرم، تحت عنوان آئین‌های عاشورایی، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است که عبارتند از آیین علم گردانی روستای عزالدین، نخل بندان محله ترخوران، علم بران، نخل گردانی و تعزیه در شهرستان تفرش، آئین علم گردانی روستای هزاوه، چغچغه زنی روستای انجدان و تعزیه سیار بازار در اراک، آئین نخل گردانی در نراق، نخل گردانی نیم ور، نخل گردانی خمین، تعزیه گرکان آشتیان و مراسم تعزیه وفس کمیجان. این مراسم‌ها ارادت جوامع محلی به امام حسین (ع) را بازگو می‌کنند.
همواره باید آیین و سنت‌های گذشته که ریشه در باورها و اعتقادات جامعه دارند، حفظ شوند؛ زیرا باعث می‌شود تا از هرگونه تحریف و گزند زمانه و مخلوط شدن با باورهای غلط در امان ماند.
از کهن‌ترین آیین‌های عزاداری در اراک، تعزیه سیار بازار اراک است این مراسم پس از سه دهه مجددا با همت پیشکسوتان و فعالان عرصه تعزیه شهر اراک، طبق رسوم گذشته برگزار می‌شود. ابتدا نقاره زنان و کاروان شتر به بازار آمده و سپس گروه سینه زنان و بعد از آن شبیه خوانان وارد می‌شوند و از ابتدا تا انتهای بازار پیش می‌روند. دسته شبیه خوانان وارد می‌شوند، هر دسته به طور مجزا گوشه‌هایی از یک تعزیه را می خوانند. در گذشته اجرای تعزیه سیار به این صورت بود که هر روز از ایام محرم متعلق به یک تعزیه بود و تعزیه خوانان پس از تقسیم نسخه‌ها به گروه‌هایی تقسیم می‌شدند و هرکدام بخشی از تعزیه را در بازار که حسینیه اراک بود، می‌خواندند. تعزیه سیار اراک از قدمت فراوانی برخوردار است. در گذشته بازار اراک حسینیه اصلی مردم اراک بوده که از قدیم دو هیئت بزرگ محله‌های قلعه و حصار در آن عزاداری می‌کردند.
تعزیه و شبیه خوانی هنری اصیل و یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیام رسانی واقعه کربلا است که از گذشته در استان مرکزی دارای ارزش بسیاری است. اکنون نیز یکی از عوامل پیوند معنوی نسل جدید با حماسه عاشورا است. شهرستان تفرش از مناطقی است که در تعزیه خوانی بسیار فعال بوده و در این‌باره ریشه‌ای کهن دارد. این شهرستان از دوره قاجار یکی از مراکز مهم اجرای تعزیه در کشور بوده که می‌توان این شهرستان را یکی از قطب‌های مهم تعزیه و خاستگاه هنرمندان صاحب نام شبیه خوان و تعزیه گردان (تکیه دولت) در زمان ناصرالدین شاه قاجار یاد کرد.
